Yenidünya Yetiştiriciliği
İlkbahar ve yaz meyvelerinin müjdecisi sayılan etli, sulu,
mayhoş ya da tatlı ve iri çekirdekli meyvelerini mart ayından
başlayarak hazirana kadar bizlere cömertçe sunan Yeni-dünya
ağaçlan, Gülgiller'dendir. Anayurdu Japonya, Çin ve Hindistan
olan yenidünyalar, Çin ve Japon kökenli iki ana grup içinde
sınıflandırılır.
Çin grubu ağacın meyvesi iri, armut biçiminde ve koyu portakal
renkli sıkı etli olup geç olgunlaşır. Japon grubunun daha erken
olgunlaşan meyveleri soluk sarı renkli, daha küçük boylu ve
beyazımsı yumuşak etlidir.
Yenidünya ağaçları 5-10 m. kadar boylanabilir. Biryıllık dalları
tüylerle kaplı ve gevrek yapılıdır. Dalları yaşlandıkça tüyleri
dökülür ve yapısı sertleşir. 12-30 cm. uzunlukta ve 5-8 cm.
genişlikteki iri yapraklarının üst yüzü koyu yeşil, alt yüzü
kül-rengimsi, kabarık damarlı ve tüylüdür. Hep-yeşil
(yapraklarını dökmeyen) olan bu ağaç, güzel yaprakları ve
gösterişli yapısı nedeniyle bazı yerlerde süs bitkisi olarak da
benimsenir.
Yenidünya ağaçları ekim ayı sonu ile kasım ayında çiçek açmaya
başlar ve neredeyse kış boyunca çiçekli kalır. Bileşik salkımlar
halindeki krem ve beyaz renkli çiçekleri güzel kokulu olup
balozu (nektar) bakımından zengindir. Bu nedenle halanlarını
kendine çeker. İlkbahara doğru olgunlaşan çiçekler, salkımlar
halinde meyvelerini verir.
Yenidünya ağaçları, genellikle aşılandıktan 2-3 yıl sonra meyve
vermeye başlar. 23-25 yaşına kadar en yüksek verimle meyve
verir. 30 yaşından sonra ekonomik ömrü sona ererse de ağaçlar 60
yıl kadar yaşayabilir. Bu ağaçların odunu, çalgı aletlerinin
yapımı için makbul sayılır.
AĞACININ ÜRETİLMESİ
Yenidünya ağacı, tohumuyla (yani meyvesindeki iri
çekirdekleriyle) üretilebilir. Çekirdekler toprağa ekilince
kolayca çimlenir, çöğürleri çabuk büyür. Ancak bu yolla ağacın
meyve vermesi uzun zaman alır. Ağaç, gövde çelikleriyle
çoğaltılırsa da en uygun yöntem, aşılanma yoluyla üretilmesidir.
Bunun için, meyvenin çekirdeğinden yetişen çöğürlere ya da ayva
veya akdiken bitkilerinin anaçlarına istenen yenidünya çeşidi
aşılanır.
AĞACININ YETİŞTİRİLMESİ
İklim isteği: Yenidünya ağaçları, astropikal iklimi olan yerleri
sever. Ülkemizde Akdeniz iklimini yaşayan yöreler bu ağacın
yetiştirilmesi için çok uygundur. -3 derecenin altına düşen
sıcaklıklarda ağacın çiçek ve meyveleri zarar görmeye başlar.
Toprak isteği: Yenidünya ağaçları, suyu iyi akıntılı (süzek),
derin, killi-kumlu ve organik madde yönünden zengin toprakları
sever. Toprak niteliği nötr ya da nötre yakın; taban suyunun
yüzeye uzaklığı 1,5-2 m. kadar olmalıdır.
Toprak işleme: Yukarıda niteliği verilen topraklarda 7-8 m.
aralıkla ekilen ağaçların altı, ilkbaharda yüzlek olarak
çapalanır. Yaz boyunca ağacın altında biten otlar elle yolunarak
temizlenir.
Sulama: Yenidünya ağaçları gelişmesi ve iyi ürün vermesi için
tüm meyve ağaçları gibi, havanın kuraklık durumuna göre, nisan
ayından başlanarak yaz boyunca fidan durumundakiler 7-10 gün,
gelişmiş olanlar 15-20 gün arayla bolca sulanır. Ancak sıcaklık
ve kuraklık artarsa sulama daha da sıklaştırılır.
Gübreleme: Yenidünya fidanlarına ilk üç yılında azotlu gübreden,
her sulamadan önce ağaçların altına serpilerek verilir. Ağaca,
dördüncü yılından başlanarak ek olarak fosfor ve potasyumlu
kompoze fenni gübreler de verilir.
Budama: Yenidünya ağaçları mart ayında, yeni çıkan sürgünleri
ağaç merkezini sıkıştırmayacak ve ağaçta dengeli bir taç
oluşacak şekilde budanır. Kurumuş, kırılmış ve hastalıklı dallar
kesilerek çıkarılır. Ağaçta kesilen yerlere, 1-2 gün sonra aşı
macunu sürülür.
ÖNEMLİ ÇEŞİTLER
Akko XIII: Orta mevsimde olgunlaşır. Meyveleri; iri, koyu pembe
portakal renkli, çok gösterişli ve lezzetlidir. Taşınmaya
ve karaleke
hastalığına çok dayanıklı, kendine verimli bir çeşittir.15-20
yaşlı bir bahçenin verimi, dekara 1300- 1400 kg’dır. Gold Nugget:
ABD orijinli bir çeşittir. Geçci, iri koyu kırmızı portakal
renkli, çok gösterişli, lezzetli meyvelere sahiptir. Kendine
verimli bir çeşittir. 15-20
yaşlı bir bahçenin verimi dekara 1200-1300 kg’dır. Sayda:
Erkenci bir çeşittir. İri, pembe-portakal renkli, çok tatlı ve
lezzetli meyvelere sahiptir. Taşınmaya ve karaleke hastalığına
orta derecede dayanıklı bir çeşittir. Dekara verim 1000-1200
kg’dır. Tanaka: Japonya orijinlidir. Geççi, meyveleri oldukça
iri, pembe portakal renkli, gösterişli ve
lezzetlidir. Taşınmaya dayanıklı, kendine verimli bir çeşittir.
15-20 yaşlı bir bahçenin dekara verimi 1000- 1200 kg’dır. Hafif
Çukurgöbek: Ülkemizden selekte edilmiştir. Erkenci bir çeşit
olup, orta irilikte, pembe portakal renkli, gösterişli, çok
lezzetli, tatlı meyvelere
sahiptir. Taşınmaya kısmen uygun, karaleke hastalığına
dayanıklı, kendine verimli bir çeşittir. 15-20 yaşlı bir
bahçenin dekara verimi 1000-1200 kg’dır. Yuvarlak Çukurgöbek:
Orta mevsimde olgunlaşır. İri, sıra-portakal renkli, gösterişli
ve çok lezzetlidir. Taşınmaya dayanıksız, karaleke hastalığına
orta derecede dayanıklı, kendine kısmen verimli bir çeşittir.
Dekara verim 700-800 kg’dır. Uzun Çukurgöbek: Ülkemizden seçilen
bir çeşittir. Orta mevsimde olgunlaşır. Meyveleri iri, açık sarı
renkli, gösterişli ve çok lezzetlidir. Taşınmaya dayanıksız,
Karaleke hastalığına orta derecede
dayanıklı, kendine kısır bir çeşittir. Dekara verim 600-700 kg
civarındadır.
SAĞLIĞIMIZA YARARLARI
Yukarıda açıkladığımız gibi yenidünya meyvesi, pek
değerli besin maddelerini içermektedir. Bunun yanı sıra;
* Ağacın yaprakları tanen içerir ve peklik vericidir: Bu tıbbi
etkiyi sağlamak üzere ağacın taze ya da güneş ışığı almayan
havadar bir yerde kurutulmuş yapraklarının üzerine kaynar su
dökülüp 10-15 dakika kadar demlendirilerek bir infüzyon
hazırlanır. İshal durumunda, tehlikesiz ve etkili olan bu
infüzyondan günde 2-3 su bardağı içilebilir |
